Podczas #7 seminarium poświęconego aktualnemu stanowi i przyszłości polskiej energetyki jądrowej uczestnicy mieli okazję wysłuchać prezentacji dra inż. Pawła Gajdy, Dyrektora Departamentu Energetyki Jądrowej, Ministerstwo Przemysłu, AGH w Krakowie, dra hab. inż. Łukasza Barteli, Politechnika Śląska oraz Adam Rajewski, Nuclear PL, Politechnika Warszawska, w której omówiono zarówno duże projekty elektrowni jądrowych, jak i dynamicznie rozwijającą się ścieżkę SMR (Small Modular Reactors).
Głównym celem zaktualizowanego programu energetyki jądrowej, który obecnie znajduje się na etapie konsultacji społecznych, jest budowa dwóch elektrowni jądrowych o łącznej mocy od 6,2 do 9 GW. W obu przypadkach mają zostać zastosowane sprawdzone, wielkoskalowe reaktory wodne generacji III+. Program ten zakłada również stworzenie podstaw pod dalszy rozwój energetyki jądrowej w Polsce, także w wymiarze zdecentralizowanym, jak SMR.
Zaawansowanym projektem jest planowana elektrownia jądrowa Lubiatowo-Kopalino na Pomorzu, oparta o trzy reaktory AP1000 firmy Westinghouse. Inwestycja posiada już decyzje środowiskowe i lokalizacyjne, a za jej realizację odpowiada państwowa spółka Polskie Elektrownie Jądrowe, przy udziale firmy Bechtel jako generalnego wykonawcy. Projekt jest współfinansowany z budżetu państwa (60 mld zł) oraz finansowania dłużnego objętego gwarancjami państwowymi. Obecnie trwają m.in. działania związane z modelem finansowym, uzyskaniem pozwoleń, budową infrastruktury oraz uruchomieniem zespołu ds. udziału krajowego przemysłu w realizacji inwestycji.
Drugi projekt jądrowy zostanie zrealizowany w formule bardziej konkurencyjnej z przetargiem na partnera strategicznego, uwzględniającym również propozycję finansowania.
Zakładamy pewne zmiany w modelu realizacji tej inwestycji. Co jest najistotniejsze, to będzie wybór partnera strategicznego w sposób, a zintegrowany, ale także w trybie konkurencyjnym, czyli inaczej niż to było zrobione w przypadku pierwszego projektu. Do tego oferta finansowa powinna od razu obejmować właśnie. Zarówno ofertę finansowania dłużnego, jak i udziału kapitałowego, przynajmniej na etapie budowy. Kwestia zaangażowania polskiego przemysłu powinna być od wcześniejszego etapu mocniej akcentowana. To co teraz niejako nadrabiamy na pierwszym projekcie. Widzimy też potrzebę stworzenia możliwości udziału odbiorców końcowych we własności elektrowni. Jeśli chodzi o technologie, to będziemy wybierać spośród reaktorów wodnych III generacji plus wielkoskalowej. Tu jest delikatna zmiana w stosunku do tego programu, bo wcześniej była mowa o reaktorach wodnych-ciśnieniowych. W tym momencie otwieramy to na szerszą kategorię reaktorów wodnych., czyli będą wchodzić zarówno też reaktory wodne. - mówił podczas seminarium Paweł Gajda
W drugiej części seminarium szczególną uwagę poświęcono małym reaktorom modułowym (SMR), które od 2019 roku zyskały znacznie większe zainteresowanie, szczególnie w sektorze prywatnym. Mimo „boomu” na SMR-y w latach 2022–2023, nie wszystkie ogłoszone projekty przetrwały próbę realizacji – niektóre, jak inicjatywy KGHM czy Industrii, zostały zawieszone. Inne, np. projekt Orlenu i Synthos Green Energy oparty o reaktor BWRX-300 są bardziej zaawansowane. SMR-y pozostają jednak technologią w fazie wdrażania. Pierwsze ich wdrożenia (jak w Kanadzie) dopiero się rozpoczynają, a skomercjalizowane jednostki jeszcze nie istnieją. Dlatego konieczne jest realistyczne podejście, zarówno pod względem technologicznym, jak i organizacyjnym.
W trakcie prezentacji Adam Rajewski z Politechniki Warszawskiej wprowadził słuchaczy w zagadnienia dotyczące klasyfikacji generacyjnej reaktorów jądrowych, od prototypowej generacji I po koncepcyjną IV. Zwrócił uwagę, że choć terminologia ta nie ma charakteru prawnego, często jest nadużywana marketingowo, szczególnie w odniesieniu do „generacji III+”. Kluczowe znaczenie mają wymagania bezpieczeństwa i realna dojrzałość technologii – a pod tym względem to właśnie generacja III/III+ pozostaje jedyną dostępną komercyjnie.
Z perspektywy transformacji energetycznej Polski, SMR-y mogą pełnić istotną rolę uzupełniającą, ale nie zastąpią dużych, stabilnych źródeł energii. Z kolei same duże elektrownie jądrowe, by skutecznie wspierać dekarbonizację i bezpieczeństwo energetyczne, muszą być realizowane w sposób planowy i profesjonalny z odpowiednim zapleczem finansowym, instytucjonalnym i społecznym.
Warto również wspomnieć o ujęciu tematów transformacyjnych w wystąpieniu Łukasza Barteli, który podkreślił rolę energetyki jądrowej (w tym SMR) w sprawiedliwej transformacji regionów węglowych oraz w stabilizacji systemu energetycznego przy rosnącym udziale OZE. Przed Polską nadal stoją wyzwania w obszarach ciepłownictwa, transportu i stabilnych źródeł zasilania.
Seminarium pokazało, że Polska stoi dziś w kluczowym momencie kształtowania nowoczesnej, niskoemisyjnej energetyki. Warto wysłuchać całego nagrania, by lepiej zrozumieć złożoność i znaczenie decyzji podejmowanych w obszarze energetyki jądrowej zarówno tej dużej, jak i lokalnej.
__________
Ambasadorzy komentują: refleksje po seminarium
Tematyka wydarzenia spotkała się z dużym zainteresowaniem również wśród uczestników programu Ambasadorzy Transformacji Energetycznej 2025. Poniżej prezentujemy wybrane komentarze, które pokazują, jak przedstawione zagadnienia rezonują z młodym pokoleniem specjalistów i pasjonatów energetyki:
Jan Marchewka, Ambasador ATE2025: W pierwszej części Seminarium OTE: „Atom a energetyka rozproszona", Dyrektor Paweł Gajda omówił założenia Polskiego Programu Energetyki Jądrowej (PPEJ), a w końcowej części swojej prezentacji zwrócił uwagę na rolę małych reaktorów modułowych (SMR), co szczególnie przykuło moją uwagę. Jak zauważył Dyrektor Paweł Gajda, choć w latach 2021–2023 wokół SMR-ów panował swoisty boom, który przyniósł wiele nierealistycznych deklaracji, jego pozytywnym skutkiem było zwiększenie zainteresowania energetyką jądrową w Polsce oraz pojawienie się nowych inwestorów. Obecnie podejście do SMR-ów staje się bardziej wyważone, co sprzyja dojrzewaniu tej technologii i racjonalnej ocenie jej możliwości. Moim zdaniem SMR-y to wartościowe, lecz wyłącznie uzupełniające rozwiązanie. Warto je rozwijać z rozwagą, równolegle i niezmiennie koncentrując się na budowie dużych elektrowni jądrowych, które powinny pozostać filarem polskiej transformacji energetycznej.
