Transformacja energetyczna w Polsce w dużej mierze realizuje się na poziomie lokalnym – to samorządy, działając najbliżej mieszkańców i przedsiębiorców, odgrywają kluczową rolę w rozwoju nowoczesnej, niskoemisyjnej gospodarki energetycznej. Podczas III Kongresu Energetyki Rozproszonej w Krakowie szczególną uwagę poświęcono temu zagadnieniu w ramach sesji A3 „Samorząd Terytorialny w transformacji energetycznej”, która ukazała skalę zaangażowania jednostek samorządu terytorialnego w procesy planowania, modernizacji i integracji lokalnych systemów energetycznych.
Trzy części sesji – podsumowanie konkursu „Samorząd w Transformacji Energetycznej 2025”, panel o ciepłownictwie w samorządach oraz dyskusja o lokalnych obszarach bilansowania – pozwoliły kompleksowo przedstawić zarówno osiągnięcia, jak i wyzwania związane z wdrażaniem transformacji energetycznej w gminach i miastach. Uczestnicy wskazywali na znaczenie planowania energetycznego, współpracy międzysektorowej, dostępności finansowania oraz budowy kompetencji lokalnych instytucji jako fundamentów skutecznej transformacji.
Zachęcamy do obejrzenia nagrań z sesji A3, które prezentują praktyczne doświadczenia, rekomendacje i przykłady działań samorządów z całej Polski – tych, które już dziś wyznaczają kierunki rozwoju lokalnej energetyki przyszłości.
A3.1. Podsumowanie Konkursu „Samorząd w Transformacji Energetycznej – 2025”
Podczas III Kongresu Energetyki Rozproszonej w Krakowie odbyła się wyjątkowa sesja A3.1 poświęcona podsumowaniu konkursu „Samorząd w Transformacji Energetycznej – 2025”, który promuje najbardziej zaangażowane i innowacyjne działania gmin na rzecz lokalnej transformacji energetycznej. Spotkanie poprowadził Ryszard Grobelny z Fundacji ZMP „Miasto”, a uczestnicy mieli okazję poznać dziewięciu finalistów wyłonionych przez kapitułę konkursu.
W sesji zaprezentowano inspirujące przykłady samorządowych strategii i projektów, które łączą wizję długofalowego rozwoju z praktycznymi rozwiązaniami – od inwestycji w odnawialne źródła energii, przez programy efektywności energetycznej, aż po działania edukacyjne i partnerskie inicjatywy z mieszkańcami oraz lokalnymi przedsiębiorstwami. Uczestnicy sesji, po obejrzeniu prezentacji finalistów, wzięli udział w głosowaniu elektronicznym, wybierając laureatów w trzech kategoriach: gminy wiejskie i miejsko-wiejskie, miasta oraz miasta na prawach powiatu.
Wyróżnione samorządy udowodniły, że transformacja energetyczna w wydaniu lokalnym to nie tylko instalacje OZE, ale całościowe podejście do zarządzania energią, środowiskiem i rozwojem społeczności. Ich działania pokazują, że kluczem do sukcesu jest współpraca, konsekwencja i gotowość do wdrażania nowych technologii w praktyce.
Organizatorami konkursu byli Związek Miast Polskich i Fundacja Miasto, we współpracy z szeregiem krajowych organizacji samorządowych oraz partnerami branżowymi i instytucjonalnymi, w tym Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie, która wspiera inicjatywę poprzez Obserwatorium Transformacji Energetycznej.
Zachęcamy do obejrzenia nagrania z sesji A3.1, by poznać najlepsze praktyki, inspirujące historie i konkretne pomysły na to, jak samorządy w całej Polsce skutecznie wdrażają transformację energetyczną – krok po kroku, blisko ludzi i z myślą o przyszłości.
A3.2. Ciepłownictwo w samorządach
Sesja A3.2 „Ciepłownictwo w samorządach”, poświęcona była jednemu z kluczowych, choć często niedocenianych filarów lokalnej transformacji energetycznej. Dyskusję moderował Bogusław Regulski, Wiceprezes Zarządu Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, a udział w niej wzięli przedstawiciele administracji samorządowej, sektora energetycznego oraz instytucji finansowych.
Panel skupił się wokół pytania, czy gminy rzeczywiście wykorzystują swoje możliwości i obowiązki w zakresie planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, wynikające z ustawy Prawo energetyczne. Uczestnicy podsumowali doświadczenia z ostatnich lat, wskazując zarówno na sukcesy lokalnych polityk cieplnych, jak i na bariery, które utrudniają ich skuteczne wdrażanie – od ograniczonych zasobów i finansowania, po brak spójnych ram prawnych i koordynacji między szczeblem lokalnym a krajowym.
W trakcie dyskusji podkreślano, że stabilne i bezpieczne dostawy ciepła to fundament jakości życia mieszkańców oraz czynnik warunkujący rozwój gospodarczy regionów. Coraz większe znaczenie w tym obszarze mają także cele klimatyczne i unijne regulacje, które wymuszają odejście od paliw kopalnych i wdrażanie nowoczesnych, niskoemisyjnych rozwiązań.
Wśród rekomendacji pojawiła się potrzeba wzmocnienia kompetencji samorządów, lepszego wykorzystania narzędzi planistycznych, tworzenia partnerstw między gminami a przedsiębiorstwami ciepłowniczymi, a także zapewnienia stabilnych źródeł finansowania inwestycji modernizacyjnych.
Zachęcamy do obejrzenia nagrania z sesji „Ciepłownictwo w samorządach”, by posłuchać, jak eksperci i praktycy rozmawiają o przyszłości lokalnych systemów ciepłowniczych – ich wyzwaniach, potrzebach i potencjale w kontekście transformacji energetycznej. [od 01:09:50 w załączonym nagraniu]
A3.3. Samorządy i lokalne obszary bilansowania
Sesja A3.3 „Samorząd i lokalne obszary bilansowania”, poświęcona praktycznemu wymiarowi lokalnej transformacji energetycznej. Dyskusję moderował Olgierd Dziekoński, Pełnomocnik Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego ds. Rozwoju Gospodarczego, a w gronie panelistów znaleźli się przedstawiciele świata nauki, administracji, biznesu i organizacji branżowych.
Podczas spotkania poruszono temat tworzenia Lokalnych Obszarów Bilansowania (LOB) – nowego modelu organizacji lokalnych rynków energii, który może wzmocnić samorządy i społeczności obywatelskie w roli aktywnych uczestników transformacji. Dyskusja, krok po kroku pokazała, jak gminy mogą stać się organizatorami lokalnych systemów energetycznych, integrujących wytwarzanie, dystrybucję i zużycie energii – także w powiązaniu z ciepłownictwem.
Eksperci podkreślali, że rozwój takich struktur pozwala obniżać koszty energii, zwiększać bezpieczeństwo dostaw i podnosić jakość usług, a jednocześnie daje mieszkańcom realny wpływ na lokalną politykę energetyczną. Wskazano również na konieczność wzmocnienia kompetencji samorządów, lepszego wykorzystania przepisów krajowych i unijnych oraz tworzenia obywatelskich społeczności energetycznych (OSE) jako podstawy nowego modelu współpracy.
Zachęcamy do obejrzenia nagrania z sesji „Samorząd i lokalne obszary bilansowania”, aby zobaczyć, jak w praktyce może wyglądać budowa lokalnych rynków energii i jakie rozwiązania eksperci rekomendują, by samorządy stały się rzeczywistym centrum transformacji energetycznej. [od 02:02:06 w załączonym nagraniu]
