Jako reprezentanci Politechniki Wrocławskiej wzięliśmy udział we wrześniowym zjeździe Nuclear Science & Technology School. University of Leeds jest organizatorem tego przedsięwzięcia i realizuje go w ramach europejskiego projektu ENEN2+. Wydarzenie zgromadziło studentów, doktorantów i młodych naukowców z całej Europy, tworząc przestrzeń do wymiany doświadczeń i poszerzania wiedzy w kluczowych obszarach współczesnej energetyki jądrowej.

Ambasadorzy działają!

Niniejszą relację napisali Ambasadorzy Transformacji Energetycznej, którym serdecznie gratulujemy możliwości wzięcia udziału w projekcie NS&TS na Uniwersytecie Leeds. Ambasadorzy to baczni młodzi obserwatorzy współczesnego sektora energetycznego, którzy szukają rozwiązań, poznają perspektywy, a także dzielą się własnymi przemyśleniami.
Autorzy: Jan Marchewska i Jakub Pelczarski

Nowoczesna nauka – od reaktorów po medycynę nuklearną

Wykłady poruszały szeroki wachlarz zagadnień, od podstaw radioaktywności i metod pomiarowych, przez zaawansowane technologie przetwarzania paliwa jądrowego, aż po zastosowanie promieniowania w diagnostyce i terapii nowotworów. Wystąpienia specjalistów takich jak dr Samantha Ree, dr Nick Evans czy dr Yannick Verbelen pozwoliły spojrzeć na energię jądrową nie tylko jako na narzędzie produkcji energii, ale także jako element wspierający rozwój nowoczesnej medycyny i bezpieczeństwa radiologicznego. Szczególnie ciekawymi tematami, które pojawiły się na początku szkoły letniej były Targeted Alpha Therapy (TAT), czyli terapia nowotworowa wykorzystująca wysokoenergetyczne cząstki alfa oraz zasady ochrony przed promieniowaniem, który skutecznie obalał mity związane z promieniotwórczością.  Doskonałym przykładem jest zmiana podejścia do odpadów nuklearnych. Zamiast traktować je wyłącznie jako niebezpieczny balast, nowoczesne laboratoria (takie jak UKNNL) wykorzystują tzw. „legacy materials” (materiały historyczne) do odzyskiwania cennych izotopów. Przykładowo, z uranu pochodzącego z recyklingu paliwa można pozyskać rad-224 czy ołów-212 , które są fundamentem celowanej terapii alfa (TAT) niszczącej nowotwory. W ten sposób to, co uznawano za odpad, staje się ratującym życie zasobem.  

fot. Jan Marchewka i Jakub Pelczarski podczas zjazdu Ambasadorów Akcja InTEgracja#2

Energia przyszłości i odpowiedzialne zarządzanie paliwem

Ważnym nurtem spotkania była dyskusja o cyklu paliwowym i sposobach zarządzania odpadami promieniotwórczymi. Prezentacje prowadzone przez ekspertów z University of Helsinki, University of Manchester i Sellafield Ltd pokazały, jak ogromną rolę odgrywają dziś zrównoważone technologie zamykania cyklu paliwowego oraz nowoczesne metody reprocessingu. Tematy te nabierają szczególnego znaczenia w kontekście planowanego rozwoju reaktorów IV generacji i przyszłych inwestycji jądrowych w Europie.

Fuzja termojądrowa – krok ku energii gwiazd

Jednym z najbardziej inspirujących elementów programu były wystąpienia poświęcone fuzji jądrowej, czyli źródle energii, które może całkowicie zmienić oblicze światowej energetyki. Wykłady dr Kate Lancaster (University of York) oraz Jordana d’Arrasa (UKAEA) przybliżyły uczestnikom projekt STEP – Spherical Tokamak for Energy Production, zakładający budowę pierwszej w historii elektrowni fuzyjnej o dodatnim bilansie energetycznym. Projekt pokazuje, że fuzja przestaje być domeną teoretyków, a staje się inżynieryjnym planem z celem na 2040 rok. Ostatnie sukcesy, jak dodatni bilans energetyczny w NIF czy stabilne wyniki JET, są najlepszym dowodem na to, że ta „energia gwiazd” staje się namacalną rzeczywistością.

Laboratoria i praktyczny wymiar badań

Integralną częścią szkoły były wizyty w laboratoriach na kampusie Uniwersytetu Leeds.
Laboratorium MULTIForm wywarło na nas szczególne wrażenie. Pracujący w nim naukowcy badają  przepływy wielofazowe w systemach jądrowych, a także przeprowadzają eksperymenty z wykorzystaniem stopionych soli, czyli materiału o ogromnym znaczeniu dla współczesnych magazynów energii oraz przyszłych technologii chłodzenia reaktorów jądrowych. Bezpośredni kontakt z aparaturą badawczą i zespołem naukowców pozwolił nam lepiej zrozumieć praktyczne aspekty pracy w nowoczesnym laboratorium jądrowym.

Spotkania, rozmowy i inspiracje zawodowe
W ramach sesji karier mieliśmy możliwość porozmawiać z przedstawicielami instytucji takich jak UKAEA, Cyclife UK, University of Bristol czy National Nuclear Laboratory. Mogliśmy dzięki temu dowiedzieć się, jak wygląda ścieżka zawodowa w sektorze jądrowym i jakie kompetencje są dziś najbardziej pożądane w przemyśle energetycznym i nauce. Otwarte dyskusje z ekspertami potwierdziły, że energetyka jądrowa potrzebuje młodych, zaangażowanych specjalistów, którzy łączą wiedzę inżynierską z odpowiedzialnością za środowisko i przyszłość energetyczną Europy.

Podsumowanie i refleksje

Udział w szkole letniej był dla nas niezwykle cennym doświadczeniem. Zarówno naukowym, jak i osobistym. Wydarzenie poszerzyło zakres naszej wiedzy o nowoczesnych technologiach jądrowych, kompetencje komunikacyjne i naukowe, a także kontakty międzynarodowe z badaczami i ekspertami z branży. Wierzymy, że zdobyte doświadczenia i wiedza przyczynią się do popularyzacji energetyki jądrowej jako realnego filaru transformacji energetycznej Polski i Europy. Gdybyśmy mieli wskazać konkretne kwestie merytoryczne, które zrobiły na nas największe wrażenie, to przede wszystkim uświadomienie sobie, że energia z fuzji jądrowej przechodzi z fazy eksperymentalnej do etapu realnego wdrażania, co udowadniają programy takie jak STEP. Równie odkrywcza była zmiana perspektywy na „odpady” nuklearne, które zamiast być jedynie problemem utylizacyjnym, mogą stanowić źródło cennych izotopów dla ratującej życie Terapii Celowanej Alfa (TAT). Utwierdziliśmy się też w przekonaniu, że ostateczne składowanie odpadów (GDF) jest dojrzałym i bezpiecznym rozwiązaniem inżynieryjnym, a analiza historycznych incydentów przemysłowych pokazała, że w tak zaawansowanej branży to kultura bezpieczeństwa i czynnik ludzki muszą zawsze stać na pierwszym miejscu.